Een fossielvrij ABP: hoe ziet het pensioen van de toekomst eruit?
In 2021 stuurden veertien Amsterdamse (kennis)instellingen een brandbrief aan hun pensioenfonds ABP. De strekking: stop met investeren in de fossiele industrie. ABP luisterde en bouwt sindsdien de investeringen in de fossiele sector af. Maar waar moet het pensioenfonds dan wel in investeren en hoe ziet ons pensioen er in de toekomst uit? Rondom die vragen organiseerden de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, de Hogeschool van Amsterdam en de gemeente Amsterdam samen met ABP op 1 juni 2023 een bijeenkomst in de AHK Culture Club.
Verslag door Sjoerd Ponstein
Fotografie: Erwin van Amstel
Pensioen van de toekomst
Het is iets wat vermoedelijk nog niet vaak is voorgekomen: zeven generaties die samenkomen om te praten over hun pensioen. Het pensioen van de toekomst om precies te zijn. Toevalligerwijs in dezelfde week dat bekend werd, dat het pensioenstelsel op de schop gaat, loopt de AHK Culture Club vol met een divers publiek van geïnteresseerden: scholieren, gepensioneerden, studenten en werkenden van allerlei achtergronden. Allemaal hebben ze één ding gemeen: via hun (voormalige) werk of opleiding hebben ze allemaal met ABP te maken.
Abstract maar relevant
Student aan de Reinwardt Academie Bente is een van de eerste aanwezigen en hoopt vandaag vooral iets te leren. ‘Pensioen is voor mij nog iets abstracts’, zegt ze. ‘Ik weet er eigenlijk weinig vanaf. Het gaat wel over je toekomst, maar het is voor mij geen onderwerp dat interesse wekt. Het is nog zo ver weg.’
Pensioentijdbalk
Maar ook al is het pensioen voor veel aanwezigen nog een kleine stip op een verre horizon, deze bijeenkomst draait erom die stip dichterbij te halen en te bedenken hoe de horizon eruitziet. Aan de vliering van de Culture Club hangt daarom een lange tijdlijn van het jaar 2000 tot 2100. Dagvoorzitter en journalist Frederique de Jong trapt de bijeenkomst af door mensen uit te nodigen bij een jaartal op de tijdlijn te gaan staan. Wanneer ga jij met pensioen? Sommigen nemen een stap in het verleden, anderen in de nabije toekomst, maar voor de jongste deelnemers is het gissen. ‘Ik weet eigenlijk niet wanneer ik met pensioen kan, in 2080 ofzo?’
Ongewisse toekomst
En dat ongewisse is precies waar deze bijeenkomst om draait. Wanneer je met pensioen kunt is een ding, maar hoe die wereld er tegen die tijd uitziet, is een heel andere vraag. Waarin moet ABP dan nu investeren, zodat mensen in de toekomst verzekerd zijn van een goed én duurzaam pensioen?
Geen taboes
Van politieagent tot docent en van student tot wetenschapper, alle deelnemers worden tijdens de eerste groepssessies uitgedaagd om na te denken en te discussiëren over de toekomst. Stikstof, uitputting van de aarde, gevaren van AI, migratie. Allerlei thema’s passeren de revue en geen onderwerp is taboe. De zeven generaties filosoferen vrijuit over waar ABP in zou moeten beleggen. Van vroeg bejaard tot actief oud worden, hoe verandert de samenleving en wat voor effect heeft dat op het collectieve pensioen? Is zonne-energie over vijftig jaar nog wel van belang? Lopen we straks allemaal rond met biologische microcomputers in onze bloedbaan? Moeten we minder afhankelijk worden van technologie?
Breed perspectief
Bestuursvoorzitter van ABP Harmen van Wijnen luistert geïnteresseerd naar de vergezichten die aan de tafels worden geschetst. Het brede perspectief dat door het samenbrengen van zeven generaties ontstaat, biedt aanknopingspunten voor het pensioen van de toekomst.‘Pensioen is iets wat de hele samenleving en maatschappij raakt. Omdat ABP het grootste pensioenfonds van Nederland is, kunnen onze beleggingen echt een verschil maken. Het is dus belangrijk om met een brede blik te kijken naar de vraagstukken van nu en de toekomst.’
Expertsessie
Na een korte pauze keert iedereen terug naar de tafels, maar nu schuift er ook een medewerker van ABP aan. Op basis van de eerdere sessie gaat het gesprek verder: is ons toekomstbeeld haalbaar? Moeten we ons idee over (economische) groei bijstellen? Moeten we onze opvatting van ‘werk’ herdefiniëren? Grote vragen die uitnodigen tot een voortdurend gesprek en waarover we moeten blijven nadenken.
Voortdurend bijstellen
Dat laatste is het belangrijkste geluid dat uit de zaal als Van Wijnen reflecteert op de bijeenkomst in de AHK Culture Club: blijf in de toekomst nadenken over wat ‘goed’ is om in te beleggen. ‘Maar wat is dan precies ‘goed’?, vraagt Ummi zich af, student van de Academie van Theater en Dans. Ze betoogt vanuit de zaal dat wat vandaag als ‘goed’ wordt gezien, dat in de toekomst niet meer hoeft te zijn. Daar zijn niet alleen de experts van bijvoorbeeld ABP voor nodig, maar ook sessies zoals deze. Want ‘goed’ is niet zwart-wit, maar een grijs gebied waar je over in gesprek moet blijven met de hele samenleving.
Gedeelde visie
Na afloop blikt student Bente terug op een voor haar waardevolle avond. ‘Deze bijeenkomst heeft me aan het denken gezet over hoe ik oud wil worden. Enerzijds ben ik wat gerustgesteld, want we deelden eigenlijk allemaal dezelfde toekomstvisie. Maar tegelijkertijd is het ook licht beangstigend dat we geen idee hebben hoe de wereld er in 2080 uitziet.’
Expertsessie
Na een korte pauze keert iedereen terug naar de tafels, maar nu schuift er ook een medewerker van ABP aan. Op basis van de eerdere sessie gaat het gesprek verder: is ons toekomstbeeld haalbaar? Moeten we ons idee over (economische) groei bijstellen? Moeten we onze opvatting van ‘werk’ herdefiniëren? Grote vragen die uitnodigen tot een voortdurend gesprek en waarover we moeten blijven nadenken.
Verslag door Sjoerd Ponstein
Fotografie: Erwin van Amstel
